EHBO in Noodsituaties

2. De complete EHBO-kit

Een goed uitgeruste EHBO-kit is de basis. Het Rode Kruis adviseert de volgende inhoud:

Basis EHBO-materialen

• Verbandmiddelen: steriele gaasjes (diverse maten), zwachtels, drukverband
• Pleisters: assortiment maten, waterdichte variant
• Tape: medische tape (hypoallergeen)
• Schaar: verbandschaar met stompe punt
• Pincet: voor splinters en teken
• Wegwerphandschoenen: minimaal 4 paar (latex-vrij)
• Beademingsmasker: voor veilige mond-op-mondbeademing

Wondverzorging

• Desinfectiemiddel (chloorhexidine of jodium)
• Wondreinigingsdoekjes
• Steriele oogdouche
• Antiseptische zalf
• Hechtpleisters (Steri-Strips)

Overige essentials

• Koelkompres: instant coldpack (geen koeling nodig)
• Reddingsdeken: isoleert tegen kou én hitte
• Driehoekdoek: voor mitella of verband
• Vingerspalk: voor gebroken/verstuikte vingers
• Koortsmeter: digitaal
• EHBO-handleiding: waterbestendig

3. Reanimatie (CPR)

Reanimatie is de belangrijkste EHBO-vaardigheid. Bij een hartstilstand verdubbel je de overlevingskans door direct te starten met reanimeren.

Wanneer reanimeren?

• Het slachtoffer reageert niet op aanspreken of schudden
• Het slachtoffer ademt niet of alleen naar lucht happpen (gaspen)

Stappen voor reanimatie (volwassene)

1. Controleer bewustzijn: spreek aan en schud zachtjes aan de schouders
2. Bel 112 of laat iemand anders bellen
3. Vraag om een AED (Automatische Externe Defibrillator)
4. Start borstcompressies:
   • Plaats handen midden op de borstkas
   • Druk 5-6 cm diep in
   • Tempo: 100-120 per minuut (ritme van "Stayin' Alive")
5. Geef 2 beademingen na elke 30 compressies (optioneel - alleen compressies is ook effectief)
6. Ga door tot hulp arriveert of het slachtoffer bijkomt

AED gebruiken

Een AED is ontworpen voor gebruik door leken. Het apparaat geeft gesproken instructies:

1. Zet de AED aan
2. Plak de elektroden op de ontblote borstkas
3. Volg de gesproken instructies
4. Raak het slachtoffer niet aan tijdens analyse en schok
5. Hervat reanimatie direct na de schok

4. Ernstige bloedingen stoppen

Bij ernstige bloedingen is snel handelen cruciaal. Je kunt binnen minuten fataal veel bloed verliezen.

Directe druk

1. Trek handschoenen aan indien mogelijk
2. Druk stevig op de wond met een schoon verband of doek
3. Houd de druk aan - minimaal 10 minuten, niet loslaten
4. Leg een drukverband aan als de bloeding vermindert
5. Leg het gewonde lichaamsdeel hoger dan het hart (indien mogelijk)

Tourniquet (knelverband)

Bij levensbedreigende bloedingen aan een arm of been waar directe druk niet werkt:

• Leg de tourniquet 5-7 cm boven de wond (nooit op een gewricht)
• Draai aan tot de bloeding stopt
• Noteer de tijd van aanleggen
• Maak nooit los - laat dit over aan professionals

5. Brandwonden behandelen

De eerste behandeling van brandwonden is cruciaal voor genezing en het voorkomen van blijvende schade.

Gradaties van brandwonden

• 1e graad: roodheid, pijn (zoals zonnebrand)
• 2e graad: blaren, hevige pijn
• 3e graad: wit/zwart, geen pijn (zenuwen beschadigd)

Behandeling

1. Koel direct met lauwwarm stromend water (15-20°C) gedurende 10-20 minuten
2. Verwijder kleding en sieraden rondom de wond (niet als het vastgesmolten is)
3. Bedek losjes met een steriel verband of huishoudfolie
4. Geef pijnstilling indien nodig

Niet doen

• ❌ IJs of ijskoud water gebruiken (veroorzaakt extra schade)
• ❌ Blaren doorprikken
• ❌ Boter, tandpasta of andere huismiddeltjes aanbrengen
• ❌ Vastgeplakte kleding verwijderen

Wanneer naar arts/spoedeisende hulp?

• Brandwonden groter dan de handpalm van het slachtoffer
• Brandwonden in gezicht, handen, voeten, geslachtsdelen
• 3e graads brandwonden
• Chemische of elektrische brandwonden
• Slachtoffer is kind, oudere of heeft onderliggend lijden

6. Botbreuken en verstuikingen

Herkennen van een breuk

• Hevige pijn, erger bij beweging
• Zwelling en/of blauwe verkleuring
• Zichtbare vervorming
• Onmogelijkheid om het lichaamsdeel te gebruiken
• Bot zichtbaar door de huid (open breuk)

Behandeling

1. Beweeg niet: houd het gewonde lichaamsdeel stil
2. Ondersteun: stabiliseer in de positie waarin je het aantreft
3. Spalk: alleen als vervoer noodzakelijk is
   • Spalk het gewricht boven én onder de breuk
   • Gebruik stokken, kranten, kussens als geïmproviseerde spalk
4. Koel: coldpack in een doek (niet direct op de huid)
5. Controleer doorbloeding: voelen of vingers/tenen nog warm zijn

Open breuk

Bij een open breuk (bot zichtbaar) is infectiegevaar groot:

• Probeer NIET het bot terug te duwen
• Bedek de wond met steriel verband
• Bel direct 112

7. Shock herkennen en behandelen

Shock is een levensbedreigende aandoening waarbij organen te weinig bloed krijgen. Het kan optreden na bloedverlies, ernstige infectie, allergische reactie of hartproblemen.

Symptomen van shock

• Bleke, koude, klamme huid
• Snelle, zwakke pols
• Snelle, oppervlakkige ademhaling
• Verwardheid of angst
• Dorst
• Misselijkheid
• Bewustzijnsverlies (in ernstige gevallen)

Behandeling

1. Bel 112
2. Leg het slachtoffer neer met benen omhoog (shockhouding)
3. Houd warm met dekens of jassen
4. Behandel de oorzaak (stop bloeding, behandel allergische reactie)
5. Geef niets te eten of drinken
6. Spreek geruststelling - blijf kalm
7. Controleer bewustzijn en ademhaling regelmatig

8. Onderkoeling en oververhitting

Onderkoeling (hypothermie)

Onderkoeling treedt op wanneer de lichaamstemperatuur onder de 35°C zakt.

Symptomen

• Rillen (stopt bij ernstige onderkoeling!)
• Verwardheid, slaperigheid
• Onduidelijke spraak
• Langzame bewegingen
• Blauwe lippen en vingers

Behandeling

1. Breng naar een warme omgeving
2. Verwijder natte kleding
3. Wikkel in dekens, slaapzak of reddingsdeken
4. Geef warme (niet hete) dranken als het slachtoffer bij bewustzijn is
5. Leg GEEN warmtebronnen direct op de huid
6. Verplaats voorzichtig - hartritmestoornissen mogelijk

Oververhitting (hitteberoerte)

Een hitteberoerte is levensbedreigend en vereist directe actie.

Symptomen

• Lichaamstemperatuur boven 40°C
• Hete, droge, rode huid (geen zweten meer)
• Snelle pols
• Hoofdpijn, duizeligheid
• Verwardheid, bewustzijnsverlies

Behandeling

1. Bel direct 112
2. Breng naar een koele omgeving
3. Verwijder overtollige kleding
4. Koel met water: natte doeken op nek, oksels, liezen
5. Ventileer met lucht
6. Geef GEEN drinken als het slachtoffer niet bij bewustzijn is

9. Medicijnen in je noodpakket

Naast EHBO-materialen zijn basismedicijnen belangrijk. Raadpleeg altijd de bijsluiter.

Pijnstillers en koortsremmers

• Paracetamol: veilig voor de meeste mensen, ook kinderen
• Ibuprofen: ook ontstekingsremmend (niet bij maagproblemen)

Overige medicijnen

• Antihistamine: tegen allergische reacties
• Loperamide: tegen diarree
• ORS: tegen uitdroging bij diarree/braken
• Antacida: tegen maagzuur

Persoonlijke medicijnen

Heb je of een gezinslid dagelijkse medicijnen nodig? Zorg voor:

• Extra voorraad van minimaal 1 week
• Kopie van het recept
• Contactgegevens huisarts en apotheek
• Lijst met alle medicijnen en doseringen

10. Volg een EHBO-cursus

Lezen over EHBO is waardevol, maar praktijkervaring is essentieel. Erkende organisaties bieden cursussen aan:

Gecertificeerde aanbieders

• Het Rode Kruis: de bekendste EHBO-cursussen, van basis tot gevorderd
• NIKTA: Nederlands Instituut voor Kwalificatie en Training in de Ambulancezorg
• EHBO Nederland: koepelorganisatie voor EHBO-verenigingen

Aanbevolen cursussen

• Basis EHBO: ideaal voor beginners (1-2 dagen)
• Reanimatie + AED: focus op hartstilstand (halve dag)
• Kinder-EHBO: specifiek voor ouders en verzorgers
• BHV: voor op de werkplek (Bedrijfshulpverlening)